आजचा लेख प्रत्येक भारतीयां साठी विशेष आहे. कारण प्रत्येक भारतीय “26 जानेवारी प्रजासत्ताक दिन (26 January Republic Day in Marathi) ” हा मोठ्या उत्साहात साजरी करत असतो. याच पार्श्वभूमी वर आपण आय लेखात प्रजासत्ताक दिन (Republic Day) बाबत माहिती बघणार आहे. तर वेळेचा अपव्यय ना करता आपण मुख्य विषया कडे वळू या.
26 January Republic Day Information In Marathi | 26 जानेवारी प्रजासत्ताक दिन विषयी माहिती
दरवर्षी 26 जानेवारी रोजी भारतात प्रजासत्ताक दिन हर्ष आणि उत्साहात साजरा केला जातो. जनपथ, नवी दिल्ली येथे नेत्रदीपक परेड होत असते, ज्या मध्ये भारतीय राष्ट्रीय सैन्याचा समावेश आहे आणि देशाच्या विविध भागां मध्ये, शाळा- महाविद्यालय- सरकारी कार्यालय येथे राष्ट्रीय ध्वज फडकावून मानवंदना केली जाते अशी या दिवशी सामान्य प्रथा आहेत.
प्रजासत्ताक दिनाचे महत्त्व (Significance of Republic Day in Marathi)
ब्रिटीश राजवटी पासून 15 ऑगस्ट 1947 रोजी भारताला स्वातंत्र्य मिळाल्या नंतर, डॉ. बी. आर. आंबेडकर यांच्या अधिपत्या खालील मसुदा समितीने नवीन संविधानाची नोंदणी केली.
26 जानेवारी 1950 रोजी भारतीय राज्यघटना लागू झाली, ज्याने भारताची घटना ‘स्वतंत्र प्रजासत्ताक’ म्हणून घोषित केली गेली.
26 जानेवारी ही तारीख म्हणून निवडण्यात आली कारण, या दिवशी 1930 मध्ये भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस ने पूर्ण स्वराज ची मागणी केली होती आणि ह्याच दिवशी राष्ट्रगीत गायन केले होते. भारताच्या ब्रिटिश वसाहती राजवटी पासून स्वातंत्र्याची घोषणा.
प्रजासत्ताक दिन हा स्वतंत्र आणि वैयक्तिक भारता च्या योग्य भावने चे प्रतीक आहे. उत्सवा च्या महत्त्वाच्या प्रतिकां मध्ये लष्करी उपकरणे, राष्ट्रध्वज आणि लष्करी उपकरणांचे प्रदर्शन समाविष्ट आहे.
प्रजासत्ताक दिन कसा साजरा केला जातो?
प्रजासत्ताक दिन संपूर्ण भारतात मोठ्या आनंदाने आणि उत्साहाने साजरा केला जातो. स्वतंत्र भारताच्या संविधान (Constitution of independent India) चा सन्मान करण्याचा हा दिवस आहे. शाळा आणि महाविद्यालयां मध्ये राष्ट्रीय ध्वजा रोहण नियमित आहे.
भारताच्या स्वातंत्र्य लढ्याचे समर्थन करणारे सांस्कृतिक कार्यक्रम देशभर आयोजित केले जातात. नवी दिल्लीत, इंडिया गेट वर राष्ट्रपतींच्या हस्ते राष्ट्रध्वज फडकवला जातो.
राजपथ, नवी दिल्ली येथे सर्वात वैभव शाली परेड होते. परेडचे आयोजन भारताचे राष्ट्रपती करतात आणि संरक्षण मंत्रालयाने या कार्यक्रमाची व्यवस्था केलेली असते.
आपल्या लष्करी पराक्रमाचे प्रदर्शन करण्या व्यतिरिक्त, हा कार्यक्रम भारताच्या विविध संस्कृतीला देखील प्रोत्साहन देतो. देशा साठी बलिदान दिलेल्या हुतात्म्या यांनाही या कार्यक्रमात आठवण करण्यात येते.
भारताचे पंतप्रधान इंडिया गेट येथील अमर जवान ज्योती येथे रिंगलेट लावून शहीदांना सन्मानित करतात. त्या नंतर 21 तोफांची सलामी देत, राष्ट्रध्वज फडकावतात आणि राष्ट्रगीत गायन करतात.
परमवीर चक्र, अशोक चक्र आणि वीर चक्र या शूर सैनिकांना पुरस्कार प्रदान केले जातात. प्रतिकूल परिस्थितीत धैर्य दाखविणाऱ्या बालकांना आणि सर्व सामान्य नागरिकांनाही पुरस्काराने गौरविण्यात येते.
शौर्य पुरस्कार विजेते लष्करी जीप मधून येऊन राष्ट्रपती यांना अभिवादन करतात. या नंतर भारत आपल्या लष्करी सामर्थ्या चे प्रदर्शन केले जाते.
सशस्त्र दल, पोलीस आणि नॅशनल कॅडेट कॉर्प्स द्वारे मार्च पास्ट देखील होतो आणि भारताच्या राष्ट्रपतींना वेग वेगळ्या रेजिमेंट कडून सलामी दिली जाते.
भारतीय हवाई दलाची लढाऊ विमाने जन पथ वरून उड्डाण करत असताना परेडची सांगता होते.
हा उत्सव संपूर्ण देशात होतो, तथापि, दिल्ली ही भारताची राजधानी असल्याने सर्वात मोठा प्रजासत्ताक दिन साजरा केला जातो.
दिल्ली मध्ये होणाऱ्या प्रजासत्ताक दिन परेड चे दर वर्षी लाइव्ह वेब कास्ट TV आणि इंटरनेट वर होत असते जेणे करून जे लोक दिल्ली नाही येऊ शकत ते लोक TV किंवा इंटरनेट वरून प्रजासत्ताक दिन ची परेड पाहू शकतात.
कार्यक्रम संपल्या नंतर, विशेष फुटेज ‘व्हिडिओ ऑन डिमांड’ म्हणून उपलब्ध करून दिले जाते.
दिल्ली सारखा उत्सव, इतर राज्यात जरी तुलनेने कमी प्रमाणात असले तरी, सर्व राज्यांच्या राजधानीं मध्ये विभिन्न कार्यक्रम देखील आयोजित केले जातात, जेथे राज्याचे राज्यपाल ध्वज फडकवतात.
जिल्हा मुख्यालये, उपविभाग, तालुके आणि पंचायतीं मध्ये ही असेच उत्सव साजरी केले जातात.
सर्व सोहळे पार पडल्या नंतर बीटिंग द रिट्रीट होतो जे, अधिकृत पणे प्रजासत्ताक दिनाच्या उत्सवाची समाप्ती दर्शवते.
26 ते 29 तारखे पर्यंत सर्व महत्त्वाच्या सरकारी इमारती रोज संध्याकाळी चमकदार दिव्यांनी सुशोभित केल्या जातात.
प्रजासत्ताक दिना नंतर तिसर्‍या दिवशी 29 जानेवारी च्या संध्याकाळी बीटिंग द रिट्रीट सोहळा आयोजित केला जातो.
ढोलकी वाजवणारे परफॉर्मन्स देखील देतात (ज्या ला ड्रमर्स कॉल म्हणतात). ‘सारे जहाँ से अच्छा ‘ ही लोकप्रिय मार्शल ट्यून वाजवत बँड रिटर्न कूच करतात.
आणि ठीक 6 वाजता, राष्ट्रध्वज खाली केला जातो, आणि राष्ट्रगीत गायले जाते, ज्या मुळे प्रजासत्ताक दिनाच्या उत्सवाची औपचारिक समाप्ती होते.
प्रजासत्ताक दिनाचा इतिहास (History of Republic Day in Marathi)
भारतीय स्वातंत्र्य चळवळी नंतर 15 ऑगस्ट 1947 रोजी भारताला ब्रिटीश राजवटी पासून स्वातंत्र्य मिळाले.
भारतीय स्वातंत्र्य कायदा 1947 (10 आणि 11 Geo 6 C 30) द्वारे स्वातंत्र्य मिळाले, युनायटेड किंगडम च्या संसदेचा एक कायदा ज्याने ब्रिटीश भारताचे ब्रिटीश कॉमनवेल्थच्या दोन नवीन स्वतंत्र अधिराज्यांमध्ये (नंतर कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्स) विभाजन केले.
भारताला 15 ऑगस्ट 1947 रोजी राज्याचे प्रमुख जॉर्ज VI आणि अर्ल माउंटबॅटन गव्हर्नर-जनरल म्हणून घटनात्मक राजेशाही म्हणून स्वातंत्र्य मिळाले.
देशाला अद्याप कायमस्वरूपी राज्यघटना नव्हती; त्या ऐवजी, त्याचे कायदे सुधारित औपनिवेशिक गव्हर्नमेंट ऑफ इंडिया ऍक्ट 1935 वर आधारित होते.
29 ऑगस्ट 1947 रोजी, डॉ बी आर आंबेडकर अध्यक्ष असताना, स्थायी संविधानाचा मसुदा तयार करण्यासाठी नियुक्त केलेल्या मसुदा समितीच्या नियुक्तीसाठी ठराव मांडण्यात आला.
संविधान स्वीकारण्या पूर्वी दोन वर्षे, 11 महिने आणि 18 दिवसांच्या कालावधीत 166 दिवसांसाठी, जनतेसाठी खुले सत्रां मध्ये विधानसभेची बैठक झाली.
अनेक विचार विनिमय आणि काही सुधारणां नंतर, 24 जानेवारी 1950 रोजी विधानसभेच्या 308 सदस्यांनी कागद पत्राच्या दोन हस्तलिखित प्रतींवर (हिंदी आणि इंग्रजी मध्ये प्रत्येकी एक) स्वाक्षरी केली.
दोन दिवसां नंतर 26 जानेवारी 1950 रोजी ते संपूर्ण देशात लागू झाले. त्या दिवशी, डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांनी भारतीय संघाचे अध्यक्ष म्हणून त्यांचा पहिला कार्यकाळ सुरू केला.
नवीन राज्यघटनेच्या संक्रमणकालीन तरतुदीं नुसार संविधान सभा ही भारताची संसद बनली. प्रजासत्ताक दिनाच्या पूर्व संध्येला राष्ट्रपती राष्ट्राला संबोधित करतात.
15 ऑगेस्ट 1947 हा भारताचा स्वातंत्र्य दिन म्हणून आपण साजरी करतो, 26 जानेवारी 1950 हा दिन प्रजासत्ताक दिन त्याच्या संविधानाच्या अंमलबजावणीचा उत्सव साजरा करतो.
26 जानेवारी प्रजासत्ताक दिन पुरस्कार वितरण (26 January Republic Day Award distribution in Marathi)
प्रजासत्ताक दिनाच्या पूर्व संध्येला, भारताचे राष्ट्रपती दरवर्षी भारतातील नागरिकांना पद्म पुरस्कारांचे वितरण करतात.
भारत रत्न नंतर पद्म पुरस्कार हे भारतातील दुसरे सर्वोच्च नागरी पुरस्कार आहेत. हे पुरस्कार तीन श्रेणीं मध्ये दिले जातात, उदा. पद्म विभूषण, पद्म भूषण आणि पद्म श्री, महत्त्वाच्या क्रमाने.
- असाधारण आणि विशिष्ट सेवेसाठी “पद्म विभूषण” नागरी पुरस्कार आहे.
- उच्च दर्जाच्या सेवेसाठी “पद्मभूषण” हा नागरी पुरस्कार आहे.
- विशिष्ट सेवा साठी “पद्मश्री” हा नागरी पुरस्कार आहे.
राष्ट्रीय सन्मान असताना, पद्म पुरस्कारां मध्ये रेल्वे/ विमान प्रवासातील रोख भत्ते, फायदे किंवा विशेष सवलतींचा समावेश नाही.
भारताच्या सर्वोच्च न्यायालया च्या निकाला नुसार, भारतरत्न किंवा कोणत्याही पद्म पुरस्कार हे कोणतीही पदवी किंवा सन्मान संबंधित नाहीत.
या सन्मानांमध्ये लेटरहेड्स, निमंत्रण पत्रिका, पोस्टर्स, पुस्तके इत्यादी वरील अशा वापराचा समावेश आहे.
या मध्ये राष्ट्रपती यांची स्वाक्षरी आणि राष्ट्रपती यांचा शिक्का खाली जारी केलेले सनद (प्रमाणपत्र) आणि एक पदक यांचा समावेश आहे.
प्राप्तक र्त्यांना मेडलियनची प्रतिकृती देखील दिली जाते, जी ते इच्छित असल्यास कोणत्या ही समारंभ /राज्य समारंभात घालू शकतात.
प्रत्येक पुरस्कार विजेत्याच्या संदर्भात संक्षिप्त तपशील देणारे एक स्मरणार्थी माहिती पत्रक देखील समारंभाच्या दिवशी प्रकाशित केले जाते.
Republic Day Slogans In Marathi
स्वतंत्र्यता घेण्याचे नाही तर देण्याचे नाव आहे
-नेताजी शुभाष चंद्र बोस
चुका करण्याची मुभा आपल्याला नसेल तर आपल्याला खऱ्या अर्थाने स्वातंत्र्य मिळाले नाही
-महात्मा गांधी
या.. आपण सगळ्यांनी मिळून शांति, सद्भाव आणि प्रेमाने यात्रा सुरु करुया
-अटल बिहारी वाजपेयी
हम पहले और आखिर में सिर्फ भारतीय हैं
-डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
नागरिकता देशाच्या सेवेसाठी वाहून घेतली पाहिजे
-पंडीत जवाहरलाल नेहरु
प्रजासत्ताकचा अर्थ एक राष्ट्र, एक भाषा आणि एक झेंडा
-एलेग्जेंडर हेनरी
सहिष्णुता आणि स्वतंत्रता हा प्रजासत्ताकाचा मजबूत पाया आहे
-फ्रैंक लॉयड राइट
भारतीय प्रजासत्ताक दिन चिरायू होवो!
Republic Day Slogans In Marathi
प्रजासत्ताक तुझा, माझा आणि आपल्या लोकशाहीचा
Republic Day Slogans In Marathi
प्रजासत्ताक दिनी ठरवूया मनी…. देशासाठी करु काहीतरी..
Republic Day Slogans In Marathi
FAQ On Republic Day In Marathi
प्रजासत्ताक दिन हा भारतातील एक महत्त्वाचा दिवस आहे, जेव्हा देशात 26 जानेवारी 1950 रोजी भारतीय संविधान लागू झाला म्हणून या तारखेला प्रजासत्ताक दिन म्हणतात.
26 जानेवारी 2021 रोजी भारताने 72 वा प्रजासत्ताक दिन साजरा केला.
26 जानेवारी 1950 रोजी भारतीय राज्यघटना लागू झाली, ज्याने भारताची घटना ‘स्वतंत्र प्रजासत्ताक’ म्हणून घोषित केली गेली. म्हणून 26 जानेवारी हा दिवस आपण प्रजासत्ताक दिन म्हणून का साजरा करतो.
26 जानेवारी 2022 हा 73 वा प्रजासत्ताक दिन आहे.
अशा पदधतीने आज आपण 26 जानेवारी प्रजासत्ताक दिन विषयी संपूर्ण माहिती मराठी मध्ये जाणून घेण्याचा या लेखातून प्रयत्न केला आहे. आशा आहे की आम्ही दिलेल्या माहितीचा आपल्याला नक्कीच फायदा होईल. जर आपणास आमच्याद्वारे दिलेली माहिती आवडत असेल तर कृपया आपल्या मित्रांसह आणि कुटूंबासह नक्की Share करा.
आपल्याला 26 January Republic Day Information In Marathi या माहितीशी संबंधित कोणती मदत हवी असल्यास कृपया आपला प्रश्न खाली कमेंट बॉक्समध्ये लिहा आणि आपल्याला इतर कोणत्याही विषयावर मराठी माहिती हवी असल्यास आम्हाला कमेंट बॉक्स मध्ये विचारा.
अधिक वाचा :
