सिंधुताई सपकाळ एक भारतीय सामाजिक कार्यकर्त्या होत्या ज्या विशेषतः भारतातील अनाथ मुलांचे संगोपन करण्याच्या कार्यासाठी ओळखल्या जातात. सिंधुताई सपकाळ यांना 2021 मध्ये सामाजिक कार्य श्रेणीत पद्मश्री पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले होते. या लेखातून आपण सिंधुताई सपकाळ यांच्या जीवना विषयी संपूर्ण माहित घेणार आहोत.
Sindhutai Sapkal Information in Marathi । सिंधुताई सपकाळ यांचे जीवनचरित्र
| नाम | सिंधुताई सपकाळ |
| इतर नाव | माई |
| प्रसिद्ध | अनाथांच्या आईसाठी प्रसिद्ध |
| जन्मतारीख | 14 नोव्हेंबर 1947 |
| वय | ७३ वर्षे (मृत्यूच्या वेळी) |
| जन्म ठिकाण | वर्धा, महाराष्ट्र |
| मृत्यूची तारीख | 4 जानेवारी 2022 |
| मृत्यू कारण | हृदयविकाराचा झटका |
| मूळ गाव | वर्धा, महाराष्ट्र |
| शिक्षण | चौथी पास |
| उंची | ५ फूट ३ इंच |
| वजन | 60 किलो |
| डोळ्याचा रंग | काळा |
| केसांचा रंग | पांढरा आणि काळा |
| धर्म | हिंदू |
| नागरिकत्व | भारतीय |
| व्यवसाय | सामाजिक कार्यकर्ता |
| वडिलांचे नाव | अभिमानजी साठे |
| पतीचे नाव | श्रीहरी सपकाळ |
| वैवाहिक स्थिती | विवाहित |
सिंधुताई सपकाळ यांचा जन्म, शिक्षण आणि सुरुवातीचे जीवन (Sindhutai Sapkal’s Birth, Education, Early Life In Marathi)
सिंधुताई सपकाळ यांचा जन्म १४ नोव्हेंबर १९४८ वर्धा जिल्ह्यातील पिंपरी मेघे गावात झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव ‘अभिमान साठे’ होते, ते एक गुराखी होते. नको असलेले मूल असल्याने तिला चिंधी असे संबोधले जात असे. अत्यंत गरिबी, कौटुंबिक जबाबदाऱ्या आणि लवकर लग्न यामुळे तिने चौथी इयत्ता यशस्वीपणे उत्तीर्ण झाल्यानंतर शिक्षण सोडले.
सिंधुताई सपकाळ यांचे वयाच्या 12 व्या वर्षी श्रीहरी सपकाळ यांच्याशी लग्न झाले, जे त्यांच्यापेक्षा 20 वर्षांनी मोठे होते आणि ते वर्ध्यातील सेलू येथील नवरगाव गावात राहायला गेले. हे लग्न फार काळ टिकले नाही आणि वयाच्या 20 व्या वर्षी, तिला एका मुलीच्या संगोपनासाठी एकटे सोडले गेले.
सिंधुताई सपकाळ यांचे संघर्ष
सिंधुताई सपकाळ यांनी नंतर चिखलदरा येथे अन्नासाठी रेल्वे प्लॅटफॉर्मवर भीक मागायला सुरुवात केली. प्रक्रियेत, तिच्या लक्षात आले की त्यांच्या पालकांनी सोडलेली अनेक मुले आहेत आणि तिने त्यांना स्वतःचे म्हणून दत्तक घेतले. त्यानंतर ती त्यांना खायला घालण्यासाठी अधिक जोमाने विनवू लागली. तिने अनाथ म्हणून आलेल्या प्रत्येकाची आई होण्याचे ठरवले. तिचे स्वतःचे मूल आणि दत्तक घेतलेल्या मुलांमधील पक्षपाताची भावना दूर करण्यासाठी तिने नंतर तिचे स्वतःचे मूल श्रीमंत दगडू शेठ हलवाई, पुणे या ट्रस्टला दान दिले.
सपकाळ यांनी चौरासी गावांच्या पुनर्वसनासाठी लढा दिला. आंदोलनादरम्यान तिने तत्कालीन वनमंत्री छेडीलाल गुप्ता यांची भेट घेतली. सरकारने पर्यायी जागेवर योग्य ती व्यवस्था करण्यापूर्वी गावकऱ्यांना विस्थापित करू नये, असे त्यांनी मान्य केले. जेव्हा पंतप्रधान इंदिरा गांधी व्याघ्र प्रकल्पाच्या उद्घाटनासाठी आल्या तेव्हा सपकाळ यांनी तिला वन्य अस्वलाने डोळे गमावलेल्या आदिवासीची छायाचित्रे दाखवली. तिचे म्हणणे आहे की, “मी तिला सांगितले की जंगली प्राण्याने गाय किंवा कोंबडी मारली तर वनविभागाने नुकसान भरपाई दिली, तर मानवाला का नाही? तिने लगेच नुकसान भरपाईचे आदेश दिले.
अनाथ आणि परित्यक्‍त आदिवासी मुलांच्या दुरवस्थेची माहिती मिळाल्यानंतर सिंधुताई यांनी तुटपुंज्या अन्नाच्या बदल्यात मुलांची काळजी घेतली. त्यानंतर लवकरच, ते तिच्या आयुष्याचे ध्येय बनले.
सिंधुताई सपकाळ यांनी अनाथांसाठी स्वत:ला वाहून घेतले. परिणामी, तिला प्रेमाने “माई”, म्हणजे “आई” असे संबोधले जाऊ लागले. तिने 1,500 हून अधिक अनाथ मुलांचे पालनपोषण केले आणि त्यांच्या माध्यमातून 382 जावई आणि 49 सुनांचा मोठा परिवार होता.
तिच्या कामासाठी तिला 700 हून अधिक पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले आहे. तिने अनाथ मुलांसाठी घर बनवण्यासाठी जमीन खरेदी करण्यासाठी पुरस्काराची रक्कम वापरली.
सिंधुताई सपकाळ यांना मिळालेले पुरस्कार आणि सन्मान
- 2021 – सामाजिक कार्य श्रेणीतील पद्मश्री
- 2017 – भारताच्या राष्ट्रपतींकडून नारी शक्ती पुरस्कार
- 2016 – डॉ. डी.वाय. पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय, पुणे कडून मानद
- 2016 – वोक्हार्ट फाउंडेशन कडून वर्षातील सर्वोत्कृष्ट सामाजिक कार्यकर्ता पुरस्कार
- 2014 – अहमदिया मुस्लिम शांतता पुरस्कार
- 2013 – सामाजिक न्यायासाठी Mother Teresa पुरस्कार
- २०१३ – Iconic Mother राष्ट्रीय पुरस्कार [२८]
- 2012 – CNN-IBN आणि रिलायन्स फाऊंडेशन द्वारे दिले जाणारे Real Heroes पुरस्कार.
- 2012 – सीओईपी गौरव पुरस्कार, कॉलेज ऑफ इंजिनीअरिंग, पुणे यांनी दिला.
- 2010 – अहिल्याबाई होळकर पुरस्कार, महाराष्ट्र सरकारने महिला आणि बालकल्याण क्षेत्रातील सामाजिक कार्यकर्त्यांना दिला.
- 2008 – लोकसत्ता या दैनिक मराठी वृत्तपत्राद्वारे दिला जाणारा Women of the Year पुरस्कार
- 1996 – दत्तक माता पुरस्कार, Non Profit Organization Sunita Kalaniketan Trust ने दिलेला.
- सह्याद्री हिरकणी पुरस्कार (मराठी: सह्याद्री हिरकणी पुरस्कार)[३०]
- राजाई पुरस्कार
- शिवलीला महिला गौरव पुरस्कार
सिंधुताई सपकाळ यांचा मृत्यू आणि त्याची कारणे
4 जानेवारी 2022 रोजी वयाच्या 73 व्या वर्षी पुणे, महाराष्ट्र येथे हृदयविकाराच्या झटक्याने सिंधुताई सपकाळ यांचे निधन झाले.
सिंधुताई सपकाळ लेटेस्ट न्यूज़ इन मराठी (Sindhutai Sapkal Latest News In Marathi)
सिंधुताई सपकाळ यांना पुण्यातील नवी पेठ येथील ठोसरपागा स्मशानभूमी वर अंत्यसंस्कार करण्यात आले. अग्निसंस्काराऐवजी त्यांचं पार्थिव दफन करण्यात आलं.
सिंधुताई सपकाळ यांचे सुविचार (Sindhutai Sapkal Quotes In Marathi)
छोटे छोटे संकट से मत डरो बस चालते राहो,
संकट से दोस्ती करना सिख लो .
– सिंधुताई सपकाळ
संकटावर पाय देऊन उभे राहा कारण,
एक दिवस तेच तुम्हाला नवा मार्ग दाखवले .
-सिंधुताई सपकाळ
रात्रीच्या अंधाराला घाबरू नका,
पहाटेची वाट पहा ,
एक दिवस तुमचाही उजाडेल.
-सिंधुताई सपकाळ
संघर्ष हाच जीवनाचा मंत्र बनवा.
-सिंधुताई सपकाळ
कितीही भांडणे झालं तरी एकमेकांची साथ सोडू नका,
कारण मैत्री हा असा खेळ आहे कि तो दोघ्यांनीही खेळायचा असतो,
एक डाव झाला तरी दुसऱ्याने डाव सांभाळायचाअसतो.
-सिंधुताई सपकाळ
सिंधुताई सपकाळ विषयी अधिकतर विचारल्या जाणारे प्रश्ने । FAQ On Sindhutai Sapkal In Marathi
सिंधुताई सपकाळ यांनी असहाय्य आदिवासी ग्रामस्थांच्या योग्य पुनर्वसनासाठी लढा देण्याचा निर्णय घेतला. तिच्या प्रयत्नांची वनमंत्र्यांनी कबुली दिली आणि पर्यायी स्थलांतरासाठी योग्य ती व्यवस्था केली.
आमची माई.
सिंधुताईंना एकूण 273 राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार मिळाले आहेत.
त्या पुण्यात एक अनाथाश्रम चालवत होत्या जिथे त्यांनी 1,000 हून अधिक अनाथ मुलांना दत्तक घेतले होते.
अशा पदधतीने आज आपण सिंधुताई सपकाळ बद्दल संपूर्ण माहिती मराठी मध्ये जाणून घेण्याचा या लेखातून प्रयत्न केला आहे. आशा आहे की आम्ही दिलेल्या माहितीचा आपल्याला नक्कीच फायदा होईल. जर आपणास आमच्याद्वारे दिलेली माहिती आवडत असेल तर कृपया आपल्या मित्रांसह आणि कुटूंबासह नक्की Share करा.
आपल्याला Sindhutai Sapkal Information In Marathi या माहितीशी संबंधित कोणती मदत हवी असल्यास कृपया आपला प्रश्न खाली कमेंट बॉक्समध्ये लिहा आणि आपल्याला इतर कोणत्याही विषयावर मराठी माहिती हवी असल्यास आम्हाला कमेंट बॉक्स मध्ये विचारा.
अधिक वाचा :
